"Wat de yogafilosofie me leerde, had ik wel willen leren tijdens mijn master"
Door: Lieke 't Hart
Vera (35) uit Groningen is naast yogadocent psycholoog in de revalidatiezorg
In Vera’s huis is het opgeruimd en op een houten houder (‘heeft mijn vriend voor mij gemaakt’) staat een drum. Naast een yogadocenten opleiding heeft ze zich ook verdiept in het Sjamanisme, vertelt ze. Eigenlijk stopt ze alles vanuit haar persoonlijke reis in haar rugzak en neemt dit mee in het coachen en behandelen van de cliënt. Ze integreert haar kennis en kunde vanuit het yogadocentschap in haar werk als psycholoog. Hoe combineer je deze twee? En, spreken ze elkaar niet tegen? 7 vragen aan Vera!
Waar begon de liefde voor yoga?
Tijdens mijn studie psychologie aan de Rijksuniversiteit in Groningen volgde ik yogalessen bij een docente die me erg aansprak. Ik ervoer hoe waardevol het is wat er te ontdekken en te voelen valt in je eigen lichaam én wat dat met je geest doet. Toen ik aan mijn master begon en de stress toe nam kreeg ik meer behoefte me in yoga te verdiepen. Mijn toenmalige yogadocente deed de opleiding die ik uiteindelijk ben gaan doen. Op een gegeven moment was er een open dag en dacht ik, misschien wil ik dít zelf ook gaan doorgeven.
Wilde je altijd al psycholoog worden?
Nee, ik heb een lange tijd gedacht dat ik niet als psycholoog zou gaan werken. Ik deed een master arbeids-en organisatiepsychologie en wilde me gaan richten op het coachen en tot bloei laten komen van mensen. Daarna heb ik een tijd lang, met veel plezier, gewerkt als begeleider van mensen met autisme. In mijn laatste jaar werkte ik op een pittige groep en merkte ik hiernaast de behoefte op mezelf verder te gaan ontwikkelen, vandaar de stap om te gaan solliciteren.
Toen je uiteindelijk aan de slag ging als psycholoog had je je yogadocent opleiding in de pocket, dacht je toen direct: dit ga ik combineren?
Ik heb m’n yogaopleiding op m’n cv gezet toen ik als psycholoog solliciteerde. Ik had het idee dat dit extra interesse wekte, dat kreeg ik tijdens meerdere sollicitatiegesprekken terug. Het is een extra skill waaraan in de zorg behoefte is. Het heeft me geholpen bij mijn sollicitaties, daar ben ik van overtuigd. Het werk wat we doen is holistisch, op lichaam en geest gericht, het totaal plaatje van de mens in zijn context. Dat gaf ruimte om te experimenten met yogahoudingen tijdens een sessie, wat overigens ook een zittende bodyscan kan zijn.
Yoga is gericht op houdingen, psychologie gaat over gesprekken… hoe combineer je deze?
In de trajecten die we aanbieden gaat het in de therapie vaak over het leren voelen en bewaken van grenzen, fysiek en mentaal. Hiernaast is er vaak veel spanning in het lichaam. Of juist weinig of negatief contact ermee. Per mens is het verschillend hoe ik het aanbied, er is geen vaste vorm.
Het is onderdeel van het traject om samen met de cliënt te verkennen wat voor beweging prettig is voor iemand. Daar hoort sport bij. Ook aandacht training en mindfulness zijn onderdelen. De yoga insteek combineert dit allemaal.
Ik leg meestal simpele houdingen voor. Belangrijk is hoe je omgaat met je eigen lichaam. Ik bied vanuit de yogafilosofie een houding of oefening aan. Gericht op het voelen van je eigen lichaam, of het leren voelen hiervan. Daarnaast is er aandacht voor de adem, dit creëert en verdiept contact met het lichaam. Via de uitademing leer je je voorstellen dat je loslaat, dit zorgt voor ontspanning. Ook bied ik de kindhouding aan, bij rugklachten werkt dit meestal goed, deze kun je ook doen als je op je rug ligt. Soms kies ik voor milde vooroverbuigingen of juist achterover. Ook komt de zonnegroet aan bod, al is dit wat pittiger en niet voor iedereen geschikt. Adem creëert contact met het lichaam. Als iemand een yoga leek is, begin ik met een bodyscan. Zittend of liggend.
Soms heeft iemand net een uur gesport, of een intensief gesprek gehad. Dan past het richten op ontspannen goed en zet ik een yogahouding in. In een gesprek met veel emoties kan een oefening ook zinvol zijn. Daardoor wordt de tijd genomen om te voelen. Focussen op het vertragen en niet oordelen en op wat er is geeft vaak ruimte. Vaak weet ik ongeveer waar iemands gevoeligheden of pijnklachten liggen en kan ik dit meenemen in de oefening. Bekende pijnlijke gebieden zijn de nek en schouders, de onderrug en het bekken. Ik verleg de focus van het oordelen op nieuwsgierigheid. Daarvoor zet ik mijn taal in. Soms gaat iemand met me in gesprek tijdens een oefening. Dan probeer ik het zo te richten dat ze de aandacht bij zichzelf houden. Daarna vraag ik hoe het was tijdens de oefening. Soms hoor ik dan dingen waar ik geen rekening mee heb gehouden.
Als je je taalgebruik in zet waar let je dan op?
Ik benoem een lichaamsdeel en dan nodig ik de cliënt uit te voelen wat er te voelen valt. Niks voelen is ook oké. Je wordt uitgenodigd dat wat je ervaart te ontvangen met openheid. Met verzachting, het mag ontspannen. Soms kom ik in een stroom, waarin ik afgestemd raak op de client. In de opleiding heb ik geleerd vanuit mijzelf een situatie te ervaren. Bij mezelf blijven is heel belangrijk.
Hoe zie je de balans tussen praten en yoga?
Mensen komen vaak binnen met chronische pijnklachten aan het bewegingsapparaat, een fysieke klacht en dat is dan mijn ingang voor het gesprek, voor het praten. Zo zoeken we naar kernthema’s, deze wisselen uiteraard per proces, per persoon.
Compassie voor jezelf en goed voor jezelf zorgen vind ik heel waardevol, en neem ik mee vanuit mijn yoga achtergrond. Vaak vragen mensen veel van zichzelf. Soms is het handig kernthema’s lichamelijk te verkennen. Thema’s worden soms letterlijk belichaamt. Ik krijg soms intuïtief een idee, deel dat spontaan en stel voor dit te proberen.
Enige tijd geleden had ik een bouwvakker met rugklachten in behandeling, hij was nieuwsgierig naar meer ontspanning. We deden de kindhouding en hij was verwonderd dat hij door ontspanning ‘nog verder kon buigen’. Dat was geen doel op zich maar toch gebeurde het. Zo leer je spanning bewust te voelen en los te laten. Dat is soms een hele ontdekking voor iemand, erg mooi dit te mogen begeleiden.
Kun jij nog een psycholoog zijn zonder yoga?
De psychologische kant van de yoga vind ik persoonlijk zo verhelderend en aanvullend. Het energielichaam en de chakra’s maken voor mij veel duidelijk. Bijvoorbeeld welke thema’s verbonden kunnen zijn aan specifieke lichaamsdelen of gebieden. Ik dacht: dit had ik ook wel tijdens mijn studie willen leren! Ik deel dit waar gepast ook met cliënten, één cliënte raakte super geïnspireerd en ordende aan de hand van de chakra’s haar leven. Ook al is dit (nog) niet wetenschappelijk onderbouwd, als iemand er iets mee kan dan is dat mooi.
Uit eigen ervaring weet ik dat vanuit ontspanning je goed kunt ontdekken wat bij je past én je juist dingen kunt realiseren in plaats van te forceren. Vanuit die zienswijze kun je je, in mijn beleving, fijner ontwikkelen. Veel mensen hebben gespannen leer- en ontwikkelervaringen, ze zijn overbelast geraakt in hun werk. Ik zie bijvoorbeeld veel medewerkers uit de zorg, één van de sectoren waar een hoge druk op mensen staat. En dan weet je niet of niet meer, hoe je vanuit veiligheid en ontspanning kunt functioneren. Ook de fysiotherapeuten met wie ik samenwerk, werken vanuit die visie. Samen met ons verkennen cliënten hoe ze weer terug kunnen komen in hun functioneren en hun verdere ontwikkeling, op hun eigen tempo en met oog voor voldoende ontspanning en balans.
Daar tegenover heb je ook mensen die bang zijn geworden om te bewegen. Zij zijn stil komen te staan. Voor hen is het erg belangrijk dat ze zich veilig voelen en gestimuleerd worden weer te gaan verkennen wat de mogelijkheden van hun lichaam zijn. En vanuit ontspanning iets gaan proberen en weer gaan ontwikkelen, komt vervolgens ook in de mentale sessies naar voren. Nee, ik kan geen psycholoog meer zijn zonder yoga, yoga zit in mijn rugzak en is onderdeel van mij en dus ook van mijn werk.
